Z radością przyjęliśmy informację, że nasze miasto jest na liście zwycięskich miejscowości, które odwiedzi edukacyjna wystawa mobilna „Muzeum na kółkach”, którego organizatorem jest Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie. Zaproponowane działania kulturalno-edukacyjne zdobyły zaufanie komisji konkursowej i w długi czerwcowy weekend mamy dla naszych mieszkańców i turystów ciekawą ofertę kulturalną.

"Muzeum na kółkach" to wystawa edukacyjna umieszczona w specjalnym pawilonie, który odwiedza miejscowości poniżej 50 000 mieszkańców. Wystawa, która ma formę nowoczesnej ekspozycji, przybliża historię polskich Żydów i lokalnej społeczności żydowskiej. W każdej miejscowości realizowany jest program edukacyjny przygotowany przez edukatorów z Muzeum Polin i realizowane są działania lokalne. Na wystawie zobaczymy m.in. trójwymiarową makietę sztetla, czyli typowego polsko-żydowskiego miasteczka; poznamy kalendarium porządkujące najważniejsze wydarzenia z historii polskich Żydów; a czytając fragmenty z przedwojennych pamiętników, dowiemy się więcej o języku polskim, jidysz i hebrajskim. Wystawie mobilnej towarzyszy ekspozycja zewnętrzna pt. „Z narażeniem życia – Polacy ratujący Żydów podczas Zagłady”.

Partnerami lokalnymi wystawy jest Szkoła Podstawowa w Zbąszyniu oraz Zbąszyńskie Centrum Kultury z Muzeum Ziemi Zbąszyńskiej i Regionu Kozła.

Od kilkunastu lat w Zbąszyniu upamiętniane są wydarzenia związane z Polenaktion 1938. Dzięki zaangażowaniu regionalistów i aktywistów po raz pierwszy uroczyście obchodzono 70. Rocznicę Polenaktion w 2008 r., m.in. zorganizowano wtedy sesję naukową. Od tamtej pory w różny sposób, mniej lub bardziej uroczysty, wydarzenia z 28.10.1938 r. są upamiętniane. Badania nad historią lokalnej społeczności żydowskiej dały trwały efekt - dziś w Zbąszyniu mamy tablicę informacyjną na cmentarzu żydowskim i stolpersteiny – „kamienie pamięci”. Specyfika naszej sytuacji polega na tym, że przed 1939 r. w Zbąszyniu mieszkało tylko kilka rodzin żydowskich. Od czasu programu „Szkoła Dialogu” w 2014 r.i powstania grupy projektowej „Zbąszyński Balagan”, którego byłam koordynatorką jako nauczycielka Liceum Garczyńskiego w Zbąszyniu, opowiadamy nie tylko o Polenaktion, ale też o dawnych sąsiadach przedwojennych zbąszynian. Dzięki niezwykłemu splotowi okoliczności w 2018 r. zaprosiłam wraz z moimi uczniami potomków zbąszyńskich Żydów i odtąd także na tej historii budujemy narrację o przeszłości.

W czasie pobytu „Muzeum na kółkach” w Zbąszyniu proponujemy mieszkańcom nie tylko zwiedzanie pawilonu wystawienniczego i udział w warsztatach przygotowanych przez edukatorów Muzeum Polin, ale też spacer historyczny śladami żydowskiej społeczności lokalnej, warsztaty dla dzieci i młodzieży, koncert muzyki żydowskiej i projekcję filmu.

Harmonogram trasy „Muzeum na kółkach” 2023 r.:

Kleszczele (30 maja - 1 czerwca 2023 r.)

Września (3 – 5 czerwca 2023 r.)

Zbąszyń (7-9 czerwca 2023 r.)

Koźmin Wielkopolski (11-13 czerwca 2023 r.)

Wąchock (15-17 czerwca 2023 r.)

Starachowice (19-21 czerwca 2023 r.)

Sandomierz (Miasto Festiwalowe „Festiwal Filmów-Spotkań NieZwykłych 23-25 czerwca 2023 r.)

Gorlice (27-29 czerwca 2023 r.)

Żywiec (1-3 lipca 2023 r.)

Trzebinia (5-7 lipca 2023 r.)

Świętochłowice (9-11 lipca 2023 r.)

(tekst: Anita Rucioch-Gołek, zdjęcia: materiały Muzeum Polin)